تأملی در تصحیح چند بیت از دیوان خاقانی

تصحیح متن یکی از مهم‌ترین مقوله‌های پژوهشی در حوزۀ ادبیّات کهن است که می‌توان آن سنگ‌بنا و شالودۀ بایستۀ دیگر تحقیقات دانست. این امر در پیوند با آثار سخنوران بزرگ اهمّیّت بیشتر و عمده‌تری پیدا می‌کند. یکی از مصادیق روشن در این باب، دیوان افضل‌الدّین بدیل خاقانی شروانی، شاعر بی‌بدیل سدۀ ششم هجری است. اختصاصات فنی و دشوارهای خاص این دیوان سبب شده تا کتابت اشعار با کاستی‌هایی همراه شود. با وجود سه چاپ مشهور از دیوان خاقانی و تلاش‌هایی چند برای پیراستن این متن از ضبط‌های نادرست، همچنان اغلاط به نسبت متعددی در این متن دیده می‌شود. عمده تلاش پژوهشگران در این راه، معطوف به نیمۀ نخست دیوان، یعنی قصاید شاعر بوده و کمتر به نیمۀ دوم آن ‌توجّه شده است. از این رو جستار حاضر بر آن بوده است تا بر پایۀ نقطه‌نظرهای نو و اصیل، ابیاتی چند از این بخش را مورد تصحیح انتقادی و علمی قرار دهد.